ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ

Είναι απόλυτα φυσιολογικό ότι μετά τις τελευταίες πυρκαγιές έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για το ποιος φταίει. Για κάποιους άγιους φταίνε οι αμαρτίες μας, για κάποιους φταίνε τα κοντομάνικα που φοράμε το καλοκαίρι και για αυτούς που είναι εξορισμού υπεύθυνοι (γιατί κυβερνούν αυτή τη χώρα) φταίνε τα ίδια τα θύματα που έχτισαν αυθαίρετα μέσα στο δάσος, φταίει η κουλτούρα του νεοέλληνα.

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

Ο μεγάλος φταίχτης στην κυρίαρχη αντίληψη είναι τα αυθαίρετα, σε μια προσπάθεια να φανεί η καμμένη περιοχή σαν άνδρο αυθαιρεσίας και παρανομίας από την κυβέρνηση και το ΤΕΕ (ακόμα και με τελείως αντιεπιστημονικές μεθόδους όπως η παρουσίαση των στοιχείων της πλατφόρμας των αυθαιρέτων λες και αναφέρονται στο σύνολο των κτιρίων της περιοχής). Ανεξάρτητα όμως από το τι πραγματικά συμβαίνει με τα αυθαίρετα στην περιοχή (και τα μέχρι τώρα στοιχεία δεν δείχνουν μια κατάσταση χειρότερη από άλλες αντίστοιχες περιοχές) υπάρχουν κάποια απλά πράγματα που τα ξέρει οποιοσδήποτε ζει σε αυτή τη χώρα αλλά περιέργως εξαφανίζονται από τη δημόσια συζήτηση για τις τελευταίες καταστροφές.

Ιστορικά στην Ελλάδα υπήρχε μια μεγαλύτερη ανοχή απέναντι στην αυθαίρετη δόμηση η οποία δεν οφειλόταν στο ότι δεν είχαμε κράτος (ίσα ίσα σε πολλά θέματα είχαμε κράτος και ιδιαίτερα παρεμβατικό) α λειτουργούσε σε διττή κατεύθυνση. Από τη μία η ανοχή στη αυθαίρετη δόμηση κάλυπτε την πλήρη απουσία κοινωνικής κατοικίας και δημόσιας πολεοδομικής πολιτικής ενώ ταυτόχρονα δημιουργούσε κλίμα συνενοχής απέναντι στις πολύ μεγαλύτερες αυθαιρεσίες των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων (για να μην ξεχνιόμαστε το μεγαλύτερο αυθαίρετο της Αττικής είναι το Mall όχι κάποιο διώροφο το Μάτι).

Από την άλλη όποτε η πολιτεία θυμόταν την ύπαρξη πολεοδομικών κανονισμών η στάση της ήταν πάντα ξεκάθαρα ότι οι πολεοδομικοί κανονισμοί (και η παραβίαση τους) είναι απλά ένα οικονομικό θέμα. Αν μπορείς να χτίσεις όπως θέλεις έχει καλώς, αλλιώς πάλι χτίζεις όπως θέλεις και μετά πληρώνεις ένα πρόστιμο και το νομιμοποιείς. Θα ήταν γελοίο αν δεν ήταν τραγικό η εικόνα υπουργών μιας κυβέρνησης που ,την ίδια στιγμή που λειτουργεί για πολλοστή φορά ένα καθαρά εισπρακτικό πρόγραμμα “δώστε και σώστε” για τα αυθαίρετα, βγάζουν δεκαρικούς λόγους για την πατάξη της αυθαιρεσίας ή η εικόνα του ΤΕΕ που όχι μόνο συμμετέχει κανονικά σε αυτή τη φάμπρικα διαχειριζόμενο την αντίστοιχη πλατφόρμα αλλά χρησιμοποιεί παραπλανητικά και τα στοιχεία που προκύπτουν για να στηρίξει την κυβέρνηση.

Για να το πούμε απλά το πρόβλημα στο Μάτι δεν είναι ότι δεν τηρήθηκε η νομοθεσία, είναι απεναντίας ότι ενώ έγιναν όλα (ή πάντως όχι λιγότερα από ότι στην υπόλοιπη Ελλάδα) νόμιμα είναι η ίδια η νομιμότητα που δεν μπορεί να εξασφαλίσει όχι απλά την ποιότητα ζωής αλλά ακόμα και την επιβίωση.

ΤΟ ΔΑΣΟΣ

Έχει ξεκινήσει μια μεγάλη κουβέντα για το αν το Μάτι ήταν δάσος ή όχι. Πέρα από το νομικό υπάρχει ένα ξεκάθαρο ουσιαστικό θέμα. Το Μάτι είναι μια πυκνοφυτεμένη οικιστική περιοχή. Είναι βέβαια  εύκολο να λέμε σήμερα πόσο επικίνδυνο είναι να είναι μια κατοικημένη περιοχή γεμάτη πεύκα αλλά δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε να το αντιμετωπίσει αυτό ο κάθε μικροιδιοκτήτης, ιδιαίτερα όταν την ίδια στιγμή το επίσημο κράτος “ομόρφαινε” την υποτιθέμενη αντιπυρική ζώνη της Μαραθώνος γεμίζοντας την με κουκουναριές. Είναι όμως ευθύνη του κράτους (είτε κεντρικού είτε τοπικού) να ρυθμίσει ποια βλάστηση μπορεί να συνυπάρξει με κατοικία, πως θα προστατευτούν οι κατοικημένες περιοχές από πυρκαγιές και πολύ περισσότερο να φροντίσει να υπάρχουν οι υποδομές σε μέσα και προσωπικό για την αντιμετώπιση των καταστροφών.

Το ότι σε ένα τμήμα της δημόσιας συζήτησης αναγνωρίζεται η σημασία της προστασίας των δασικών περιοχών ή του πολεοδομικού σχεδιασμού είναι θετικό σε μια κατεύθυνση τουλάχιστον υπεράσπισης μιας οργανωμένης, δημόσιας παρέμβασης στο χώρο. Όμως  αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει σε μια θεοποίηση της τήρησης των νόμων που παραβλέπει πως πραγματικά λειτουργούν πράγματα όπως τα σχέδια πόλης ή η δασική νομοθεσία, όπου ισχύουν τα ίδια που περιγράφαμε για τα αυθαίρετα παραπάνω. Δυστυχώς ακόμα και η ένταξη στο σχέδιο πόλης αντιμετωπίζεται σαν άλλη άλλο ένα γραφειοκρατικό εμπόδιο που πολύ συχνά λειτουργεί καθαρά εισπρακτικά χωρίς κανένα έργο και ποτέ δεν έρχεται να αλλάξει το πως άναρχα έχει δομηθεί μια περιοχή. Και αν αυτό ίσχυε πάντα για να μην θιχτούν τα διάφορα τοπικά συμφέροντα ισχύει ακόμα περισσότερο σήμερα όπου οι περικοπές των τελευταίων δέκα χρόνων σημαίνει ότι δεν υπάρχουν χρήματα ούτε για τη συντήρηση των υπαρχουσών υποδομών πόσο μάλλον τη δημιουργία νέων.

Αντίστοιχα δεν μπορούμε να θεωρούμε ότι ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής σαν δασικής από μόνος του σημαίνει πολλά όταν αυτή τη στιγμή η διαδικασία σύνταξης των δασικών χαρτών αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του μιας γραφειοκρατικής διαδικασίας όπου από τη μία πολλοί καλούνται να αποδείξουν αναίτια ότι δεν είναι ελέφαντες ενώ ταυτόχρονα δίνεται άπλετο έδαφος για τη νομιμοποίηση του κάθε καταπατητή.  

Ο ΚΑΚΟΣ ΛΥΚΟΣ

Στο σκυλοκαβγά κυβέρνησης – αντιπολίτευσης ίσως το μόνο στο οποίο συμφώνησαν ήταν το πόσο καλή ιδέα θα ήταν να αναλάβει το ίδρυμα Νιάρχος την πυρόσβεση. Το πως μια καταφανώς παρανοϊκή ιδέα μοιάζει φυσιολογική δείχνει το επίπεδο της κουβέντας

Ένα πρώτο θέμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι σαφώς η αντίληψη του μικροϊδιοκτήτη ο οποίος προτιμά να μην υπάρχει καθόλου δρόμος παρά να χάσει τμήμα του οικοπέδου του, θεωρεί φυσιολογικό να κόψει την πρόσβαση στην παραλία μέσα από την ιδιοκτησία του κτλ. Όμως η αντίληψη του μικροϊδιοκτήτη δεν αποτελεί παρά προβολή της αντίληψης της μεγάλης ιδιοκτησίας. Δεν είναι δυνατόν να καταγγέλλουμε τη μάντρα που εμποδίζει την πρόσβαση στην παραλία χωρίς να λέμε τίποτα όταν ξεπουλιούνται οι ίδιες οι παραλίες ή όταν καταπατούνται χωρίς κανένα πρόβλημα πάρκα, δάση και λοιποί δημόσιοι χώροι (διαδικασία που ειδικά στα πλαίσια των μνημονίων έχει πλήρως απορρυθμιστεί επιτρέποντας υπό το καθεστώς των “στρατηγικών επενδύσεων” τα πάντα να είναι προς χτίσιμο). Αυτή ακριβώς η κουλτούρα που αναπαράγεται γύρω από την κατανάλωση του χώρου είναι που το κράτος (και ευρύτεροι μηχανισμοί: τράπεζες - κατασκευαστικός τομέας)  διαχρονικά επιτρέπει, ρυθμίζει και καλλιεργεί.

Πολύ περισσότερο δεν μπορούμε να δεχτούμε το επιχείρημα του αδύναμου κράτους. Αυτές ακριβώς τις μέρες στη Λευκίμμη της Κέρκυρας οι κάτοικοι χρειάζονται άδεια για να πάνε μέχρι τα χωράφια τους ενώ οι Σκουριές στη Χαλικιδική παραμένουν υπό αστυνομική κατοχή εδώ και χρόνια. Ένα κράτος που είναι ικανό για τέτοιες κινήσεις δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι απλά φοβάται το πολιτικό κόστος για να γκρεμίσει μερικές μάντρες.

Όπως επίσης δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η έλλειψη μέσων πυρόσβεσης είναι αντικειμενικό γεγονός που οφείλεται στη φτώχεια της χώρας. Με κίνδυνο να μας θεωρήσουν λαϊκιστές θα θυμίσουμε ότι αν δεν υπάρχουν λεφτά για πυροσβεστικά αεροπλάνα υπάρχουν όμως για πολεμικά και αν δεν φτάνουν οι πυροσβέστες για τις πυρκαγιές περισσεύουν εκατοντάδες πυροσβέστες για να φυλάνε τα τώρα ιδιωτικά  αεροδρόμια.

ΚΑΙ ΟΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΙ

Είναι απόλυτα φυσιολογικό ένας συνάδελφος που δεν βρίσκει δουλειά να ασχοληθεί και με αυθαίρετα και με νομιμοποιήσεις. Δεν είναι όμως εξίσου φυσιολογικό τα συλλογικά όργανα να μην έχουν τοποθέτηση σε αυτό το θέμα ή η μόνο αντιμετώπιση να είναι το πως δεν θα μας φάνε αντικείμενο οι δασολόγοι, οι πολιτικοί ή ο όποιος άλλος, χωρίς να έχει σημασία οι όροι με τους οποίους κάνουμε την όποια εργασία ή το αποτέλεσμα που δίνουμε στην κοινωνία. Φυσικό  αποτέλεσμα είναι ο κλάδος να έχει “επιτυχίες” όπως το εξαρτημένο τοπογραφικό των 100€ και η κοινωνία εγκληματικές καταστάσεις που ψάχνουμε εκ των υστέρων ποιος είναι ο ένοχος.

Είναι απαραίτητο να τοποθετηθούμε συλλογικά σε μια κατεύθυνση υπεράσπισης και συλλογικής οργάνωσης του δημόσιου χώρου αλλιώς σύντομα θα συζητάμε πάλι τι έφταιξε για τους επόμενους νεκρούς από φωτιές, πλημμύρες, σεισμούς.

ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ